VoIP ( برگرفته از Voice over internet protocol ) که با نام IP تلفنی نیز از آن یاد می شود ، امکان استفاده از اینترنت برای مکالمات تلفنی را فراهم می نماید . در مقابل استفاده از خطوط تلفن سنتی ، VoIP از فن آوری دیجیتال استفاده می نماید و نیازمند یک اتصال broadband نظیر DSL است . هم اینک شرکت های متعددی سرویس فوق را در اختیار علاقه مندان قرار می دهند .
متداولترین کاربرد VoIP برای موارد شخصی و استفاده در منازل ، سرویس های تلفنی مبتنی بر اینترنت است که با محوریت یک سوئیچ تلفن انجام می شود . با استفاده از فن آوری فوق ، استفاده کنندگان می توانند همچنان دارای یک شماره تلفن باشند . در چنین مواردی ممکن است از یک آداپتور نیز استفاده گردد. آداپتور فوق این امکان را دراختیار استفاده کننده قرارخواهد داد تا بتوانند از یک تلفن معمولی نیز استفاده نمایند .
در زمان استفاده از سرویس فوق ، مخاطب شما متوجه این موضوع نخواهد شد که شما از فن آوری VoIP استفاده می نمائید و قادر به تشخیص دقیق تفاوت سرویس فوق نسبت به یک تلفن سنتی نمی باشد .
VoIP چگونه کار می کند ؟
در گذشته ای نه چندان دور ، پیشگامان عرصه های علمی به این نتیجه رسیدند که می توان یک سیگنال را به صورت دیجیتال و در یک مسافت طولانی ارسال نمود . بدین منظور می بایست قبل از ارسال سیگنال ، آن را با استفاده از یک مبدل آنالوگ به دیجیتال(ADC) ، دیجیتال و سپس ارسال و در نقطه پایانی انتقال،با استفاده از یک مبدل دیجیتال به آنالوگ(DAC) مجددا" آن را به آنالوگ تبدیل نمود .فن آوری VoIP نظیر آنچه اشاره گردید کار می کند . در ابتدا ، صدای دیجیتال شده در بسته های اطلاعاتی قرار می گیرد و پس از ارسال در مقصد مجددا" به صوت تبدیل می گردد. با ذخیره اطلاعات به فرمت دیجیتال می توان بر روی آنان کنترل بهتری را اعمال نمود . مثلا" می توان آنان را فشرده ، مسیر آنان را تعیین و یا آنان را به یک فرمت جدید دیگر تبدیل نمود .
شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP از بسته های اطلاعاتی IP تشکیل می گردند که شامل یک هدر ( برای کنترل ارتباطات ) و یک paylaod به منظور مبادله داده می باشند . فن آوری VoIP از بسته های اطلاعاتی IP به منظور حرکت در شبکه و رسیدن به مقصد نهائی استفاده می نماید . Voice (source) - > ADC - - - Internet - - - DAC - > Voice (dest)
مزایای استفاده از VoIP نسبت به PSTN
در زمان استفاده از خطوط PSTN ، کاربران عملا" هزینه زمان استفاده شده توسط شرکتی که مدیریت خط PSTN را برعهده دارد ، پرداخت می نمایند و هر اندازه که بیشتر با تلفن صحبت نمایند هزینه بیشتری را نیز می بایست پرداخت نمایند. علاوه بر این ، نمی توان بطور همزمان با بیش از یک شخص گفتگو نمود .در فن آوری VoIP می توان هر زمان و با هر شخص گفتگو نمود . کافی است که در آن مقطع زمانی سایر افرادی که شما می خواهید با آنان گفتگو نمائید نیز به اینترنت متصل شده باشند . مکالمه برقرار شده تا زمان دلخواه ( مستقل از هزینه های مربوطه ) می تواند ادامه یابد. علاوه بر این ، می توان در یک زمان با چندین نفر گفتگو نمود . در زمان گفتگو با سایر افراد و بطور همزمان می توان با آنان داده ئی ( نظیر تصاویر ، نمودارها و تصاویر ویدیوئی ) را نیز مبادله نمود .
چرا تاکنون از این فن آوری در ابعاد گسترده ای استفاده نشده است ؟
در این بخش لازم است به برخی مسائل حاصل از ائتلاف بین معماری VoIP و اینترنت اشاره گردد. مبادله داده صوتی می بایست به صورت بلادرنگ و بدون توقف انجام گردد و این موضوع با معماری نامتجانس اینترنت که ممکن است از تعدادی روتر ( ماشین هائی که مسیریابی بسته های اطلاعاتی را انجام می دهند ) به منظور مسیریابی بسته های اطلاعاتی استفاده نماید، همخوانی نداشته و می تواند باعث بروز مسائل خاصی نظیر افزایش زمان RTT ( برگرفته Round Trip Time ) گردد . بنابراین ، می بایست با اعمال تغییرات لازم و بکارگیری فن آوری های دیگر ، زمینه استفاده موثر از فن آوری VoIP را فراهم نمود .
نحوه ایجاد یک اتصال VoIP
برای ایجاد یک ارتباط مبتنی بر VoIP ، می بایست مراحل زیر را دنبال نمود ( تمامی مراحل می بایست به صورت بلادرنگ انجام گردد).
• تبدیل سیگنال آنالوگ به دیجیتال : تبدیل سیگنال صوتی آنالوگ به سیگنال دیجیتال ( مجموعه ای از صفر و یک ) توسط یک مبدل آنالوگ به دیجیتال ( ADC )
• فشرده سازی سیگنال دیجیتال : پس از تبدیل سیگنال صوتی به دیجیتال ، بیت های موجود می بایست بر اساس یک فرمت مناسب فشرده تا آماده ارسال گردند . در این رابطه از پروتکل های متعددی استفاده می گردد . PCM و استاندارد ITU-T G.711 نمونه هائی در این زمینه می باشند .
• استفاده از یک پروتکل بلادرنگ : در این مرحله ، بسته های صوتی در بسته های اطلاعاتی و با استفاده از یک پروتکل بلادرنگ ( عموما" RTP بر روی UDP ) قرار می گیرند.
• استفاده از یک پروتکل سیگنالینگ : در این مرحله لازم است از یک پروتکل سیگنالینگ به منظور فراخوانی کاربر استفاده گردد . پروتکل ITU-T H323 نمونه ای دراین زمینه می باشد.
• تبدیل سیگنال دیجیتال به آنالوگ : در سمت گیرنده ، می بایست بسته های اطلاعاتی از یکدیگر مجزاء ، داده ها استخراج و به سیگنال های صوتی آنالوگ تبدیل و در نهایت برای کارت صدا و یا تلفن ارسال گردند .
چالش های امنیتی VoIP
با توجه به این که فن آوری VoIP در ارتباط با اتصال اینترنت است و از آن استفاده می نماید ، مشکلات و مسائل امنیتی در ارتباط با کامپیوتر متصل شده به اینترنت می تواند سرویس فوق را نیز تحت تاثیر قرار دهد. فن آوری VoIP هنوز جوان است و بحث های مختلفی در خصوص ظرفیت ریسیک پذیری آن وجود دارد . مهاجمان ممکن است قادر به انجام فعالیت هائی نظیر قطع مکالمه تلفنی ، استراق سمع ، برنامه ریزی و هدایت حملات مبتنی بر مهندسی اجتماعی با بررسی Caller ID و در نهایت از کار انداختن سرویس فوق باشند . فعالیت هائی که مستلزم استفاده از حجم بالائی از منابع شبکه است ، نظیر دریافت فایل های حجیم ، بازی های online ، استفاده از محتویات چندرسانه ای ( صوت و تصویر ) ، می تواند سرویس VoIP را تحت تاثیر قرار دهد .
در زمان استفاده از فن آوری VoIP ممکن با مسائل دیگری که در ارتباط با روتینگ تلفن بر روی اتصال broadband اینترنت است نیز برخورد نمائیم . برخلاف خطوط تلفن سنتی ، که امکان استفاده از آنان حتی در صوت قطع برق وجود دارد ، سرویس VoIP در چنین مواردی غیرقابل استفاده می گردد و ممکن است مسائل خاصی را برای سیستم های امنیتی منازل و یا دستیابی به شماره تلفن های اضطراری به دنبال داشته باشد .
نحوه حفاطت
در زمان استفاده از سرویس فوق لازم است به موارد زیر توجه گردد :
• بهنگام نگه داشتن نرم افزارها : در صورتی که تولید کنندگان نرم افزار برای سیستم عامل دستگاه مورد نظر نسخه های بهنگام شده ای را ارائه داده اند ، می بایست در اولین فرصت نسبت به نصب آنان اقدام گردد . نسخه های بهنگام شده ممکن است فرآیند بهنگام سازی را در سطح Firmware انجام دهند . با بهنگام سازی نرم افزارهای موجود ، پیشگیری لازم در خصوص برخی حملات برنامه ریزی شده با هدف بهره گیری از نقاط آسیب پذیر انجام خواهد شد.
• استفاده و بهنگام سازی نرم افزارهای آنتی ویروس : برنامه های ضد ویروس قادر به تشخیص و حفاظت کامپیوتر شما در مقابل ویروس های شناخته شده می باشند. با توجه به این واقعیت که مهاجمان به صورت مستمر اقدام به نوشتن ویروس های جدید می نمایند ، لازم است که این نوع نرم افزارها همواره بهنگام باشند.
• استفاده از گزینه ها و تنظمیات امنیتی : برخی از ارائه دهندگان سرویس VoIP ، امکان رمزنگاری اطلاعات را نیز به عنوان یک سرویس دیگر در اختیار مشتریان خود قرار می دهند . در صورت وجود نگرانی در خصوص تعرض به حریم خصوصی خود ، می توان از این ویژگی و سایر گزینه های موجود در این رابطه استفاده نمود.
• نصب و یا فعال نمودن یک فایروال : فایروال ها با بررسی بسته های اطلاعاتی می توانند یک سطح حفاظتی مناسب در خصوص فیلتر نمودن برخی کدهای مخرب جهت ورود به سیستم شما را انجام دهند . برخی از سیستم های عامل به همراه یک فایروال ارائه می گردند. در چنین مواردی لازم است از فعال بودن آنان اطمینان حاصل نمود .
• بررسی تنظیمات امنیتی : هم کامپیوتر شما و هم تجهیزات و نرم افزارهای ارائه شده جهت استفاده از سرویس VoIP ، امکانات و گزینه های متفاوتی را در اختیار شما قرار می دهند . فعال نمودن برخی گزینه ها ممکن است ضریب آسیب پذیری شما را در مقابل حملات افزایش دهد . بنابراین لازم است گزینه های غیرضروری را غیرفعال نمود . پیشنهاد می گردد تنظیمات امنیتی به دقت بررسی گردد و صرفا" گزینه هائی انتخاب شود که ضمن تامین اهداف عملیاتی ، باعث افزایش ضریب آسیب پذیری شما نگردد.
